5. Pagpapahayag ng Damdamin: Ang Sining at Kabaklaan sa Pelikulang Indie

Pagpapahayag ng Damdamin:

Ang Sining at Kabaklaan sa Pelikulang Indie

       Bawat taon, may ginaganap na film festival sa Pilipinas na tinatawagang Cinemalaya Philippine Independent Film Festival.  Katulad ng Metro Manila Film Festival, isa rin itong paligsahan.  Ngunit kung ang pinapalabas ng MMFF ay ang mga pelikula na mainstream, o mga pelikula na may malaking gastusin at nakapokus sa pagbibigay ng aliw para sa masa (Tiongson), ang mga pelikula naman na pinapalabas ng Cinemalaya Philippine Independent Film Festival ay ang mga pelikulang independent o pelikulang indie, mga New Wave pelikula na nilikha sa labas ng sistema ng studio.  Sa pamamagitan ng sining at integridad, naipapahatid ang mensahe ng gumawa ng pelikula kahit karaniwang maliit lang ang badyet na inilalaan sa mga pelikulang indie dahil ang mga gumagawa nito ay walang malaking studio na magbibigay ng malaking gastusin sa kanila (Tiongson).  Ayon sa UP Diksiyonaryong Pilipino, ang sining ay “ang kalidad, produksiyon, o ekspresyon ng anumang maganda, kaakit-akit, at may kahalagahang higit sa karaniwan alinsunod sa mga prinsipyong estetiko”, “mga bagay na nilikha ayon sa pamantayang estetiko”, “anumang larangan na gumagamit ng kasanayan o malikhaing pamamaraan”, o “kasanayan o kahusayan sa pagsasagawa ng anumang aktibidad.”

       Sa kasalukuyan, maganda ang kalagayan ng mga pelikulang indie sa bansa ngayon.  Ang Cinemalaya ay nagbibigay ng pondo para sa paggawa ng mga pelikula na pinapalabas bawat taon sa Cinemalaya Philippine Independent Film Festival (“About Cinemalaya”).

Isang uri ng mga pelikula na nakahanap na ng sarili niyang sulok sa produksiyon ng pelikulang indie ay ang mga gay film.  Tumutukoy ito sa kahit anong pelikula kung saan gay issues ang paksa at gay din ang pangunahing tauhan (Tiongson).  Upang mas mabigyan ng kalinawan, iba ang kahulugan ng salitang “bakla” (isang lalaki na babaeng babae ang galaw at pananamit) sa salitang “gay” (isang lalaki na may gusto sa kapwang lalaki) (Tiongson). 

Dalawa sa mga gay film na naging matagumpay na pelikula na ipinalabas ng Cinemalaya ay ang Sayaw ng Dalawang Kaliwang Paa na idinirekta ni Alvin Yapan at Ang Pagdadalaga ni Maximo Oliveros na idinirekta naman ni Auraeus Solito.  Sa pamamagitan ng pagsuri sa dalawang pelikulang indie na ito, ipapakita na ang paglalarawan ng mga gay o bakla sa industriya sa pelikula ay umuunlad at nagbabago sa tulong ng sining.  Ginagamit ng gay o bakla ang sining upang maipahayag niya ang kanyang mga nararamdaman at nararanasan at ang gay o bakla ay itinuturing na karaniwang bahagi ng buhay at hindi hiwalay na katawan na pinupuna ng lipunan.

Sayaw ng Dalawang Kaliwang Paa

       Sa pelikulang Sayaw ng Dalawang Kaliwang Paa, malaki ang papel ng sining.  Mayroong sining ng sayaw, sining ng tula, sining ng musika, at sining ng dula,.  Nagkatagpo ang mga pangunahing tauhan (si Marlon, si Dennis, at si Ma’am Karen) dahil sa sayaw at sa tula.  Dati, hindi maintindihan ni Marlon ang sining ng tula kaya hindi niya maintindihan ang mga tinuturo ni Ma’am Karen, yung babaeng gusto niya.  Ngunit sa tulong ng kaibigan niyang si Dennis at sa tulong na rin ni Ma’am Karen, na guro rin sa sayaw, natuto siyang sumayaw.  Sa pamamagitan ng tugma ng mga galaw sa sukat ng musika, naintindihan niya rin ang sukat at tugma ng tula.

       Higit pa rito, ang sining ay nagsilbi bilang isang paraan ng pagpapahayag ng mga nadarama ng mga pangunahing tauhan, lalo na sina Marlon at Dennis.  Marami ang mga eksena sa pelikula kung saan walang nagsasalita ngunit naiintindihan ng manonood ang sinasabi ng mga tauhan dahil sa galaw nila at dahil din sa musika na pinapatugtog.  Sa matinding galaw at matinding tono ng boses ni Dennis makikita ang matinding pagnanais niya kay Marlon.  Hindi diretsong pinakita ng pelikula ang mga gay na tema ngunit nahahalata ng manonood ito dahil sa mga eksena sa pelikula kung saan ipinapahayag ng mga tauhan ang mga malalakas na emosyon nila sa pamamagitan ng sining

       Bilang karagdagan, mahalaga rin ang mga maliliit na elemento ng pelikula katulad ng mga kasuotan ng mga tauhan, sinematograpiya ng pelikula, at paggamit ng sining hindi lang sa kuwento kung di sa ibang bahagi din katulad ng background music.  Maganda ang paggamit ng mga ito sa pelikula dahil pinalalim nila ang mensahe nito.  Sa isang pelikula na ito, saklaw ang paksa ng pag-ibig hanggang pilosopiya.  Mga tula katulad ng Litanya ni Merlina Bobis at Paglisan ni Joi Barrios ay nagbibigay ng mga mensahe na may kabuluhan sa buhay ng mga tauhan.  Sa dulo, noong nagtatanghal sina Marlon at Dennis sa epikong Humadapnon, makikita ang kaugnayan sa isa’t isa ng mga iba’t ibang larangan ng sining katulad ng sining ng sayaw, tula, musika, at dula.   Sa sinabi ni Marlon na, “Para siyang kumakanta palagi, pero hindi naman. Sumasayaw siya” nakita niya ang paghahalo ng iba’t ibang larangan ng sining na nagiging mas maganda ang aestetikong halaga at mas nakakatulong pa sa pag-iintindi at pagpapahayag ng mga damdamin.

       Isa itong pelikula na nagpapakita na nagbabago at umuunlad na ang mga gay film. Dati, pangit ang diyalogo sa mga ganitong pelikula (Reyes 60); para sa komedya lang ang mga bakla (Reyes 58); nagiging straight o tunay na lalaki ang bakla sa dulo, at ang bakla ay tinuturing lamang na isang lalaki na gumagalaw ng parang babae (Tiongson). Ngunit sa pelikulang ito, malalim at maganda ang diyalogo; seryoso at ma-drama ang personalidad ng bakla; baliktad ang nangyari at maaaring isipin na nadiskubre ng dalawing lalaki na gay sila; at sa pelikula hindi sila gumagalaw ng parang babae.  Ang “Dalawang Kaliwang Paa” sa pamagat ng pelikula ay tumutukoy sa ballroom dancing, ang sinasayaw ng mga tauhan, kung saan ang pangunahing paa na ginagamit ng lalaki palagi ay ang kaliwang paa.  

Ang Pagdadalaga ni Maximo Oliveros

       Sa pelikulang ito, hindi kasing-halata ang papel ng sining dito kaysa sa papel niya sa Ang Sayaw ng Dalawang Kaliwang Paa ngunit mayroon pa rin intong mahalagang gamit.  Ang maingay na pagtugtog ng piyano sa simula ay nagbibigay ng imahen ng lungsod kung saan nabubuhay ang pangunahing tauhan, ang baklang Maxi, isang lungsod na nalulunod sa kahirapan at karalitaan.  Ipinapahayag niya ang mga emosyon niya sa pamamagitan ng galaw, salita, at pananamit niya, na maituturing ring isang sining. Isa sa mga pinakaemosyonal na bahagi ng pelikula ay ang eksena kung saan pumapaswit si Maxi at ang pulis na gusto niya.  Kahit di sila nagsasalita damang dama ang mga pinapahayag nilang emosyon ng kalungkutan sa mga paswit na ito.      

       Isa ito sa mga pelikula na nagbibigay kapangyarihan sa mga bakla.  Si Maxi ay  minamahal at tinatanggap ng buo ng pamilya at nararaos niya ang mga hirap na pinagdadaanan niya sa buhay at ito ay nagbibigay-daan sa isang wakas na may pagasa.

Sining at Kabaklaan sa Pelikulang Indie

       Ayon kay Inton (42) sa konteksto ng Pilipinas ang pagiging gay o bakla ay isang manipestasyon ng kalooban ng tao; inilalarawan siya bilang “lalaki na may puso ng babae.”  Nauugnay ang sining dito sapagkat isa siyang pamamaraan na maaaring maging manipestasyon ng gay o bakla sa kalooban niya.

       Nagbabago at umuunlad na ang mga gay film na pelikulang indie.  Hindi katulad ng dati kung nasaan ang mga bakla ay may negatibong imahen na hindi tinatanggap ng lipunan (Reyes 58), ang paglalarawan sa mga bakla ngayon ay mas positibo.  Hindi na sila itinuturing na hiwalay na bahagi ng lipunan; binibigyan na sila ng dignidad, respeto, at lakas; at sinisira ang mga stereotipo ng mga bakla o gay (Tiongson).  Sa tulong ng sining, ang mga gay at bakla sa pelikulang indie ay binibigyan ng liberasyon.

Mga Pinagkunan:

 "About Cinemalaya." Cinemalaya. N.p., n.d. Web. 30 Jan. 2013.<http://www.cinemalaya.org/about_cinemalaya.htm>.

      Inton, Michael N. “The Bakla and Gay Globality in Philippine Mainstream and Independent Cinema.” MA thesis. Ateneo de Manila University, 2012.

  

      Reyes, Emmanuel. Notes on Philippine Cinema. Manila: De La Salle University Press, 1989. Print.

     “Sining.” UP Diksiyonaryong Filipino. Unang Limbag. 2001. Print.

     Solito, Auraeus, dir. Ang Pagdadalaga ni Maximo Oliveros. Perf. Nathan Lopez. Unitel Pictures, 2005. Pelikula.

    Tiongson, Nicanor G. “Gay New Wave Indie Films: Liberation or Exploitation?” Homosexuality in the New Wave Indie Film: Liberation or Exploitation? Ateneo De Manila University, Quezon City. 17 Jan. 2013. Panayam.

    Yapan, Alvin, dir.  Sayaw ng Dalawang Kaliwang Paa. Perf. Paulo Avelino, Rocco Nacino and Jean Garcia. Cinemalaya, 2011. Pelikula.